Espero dut nire bloga jende asko irakurtzea eta haien gustokoa izatea. Nik aukeratu dut Ijitoen etnia nire bloga garatzeko zeren nire herrian Basaurin ijito asko bizi dira eta haietaz gauza askorik ez dakigu. Horrezegatik guztion artean ijitoak ezagutzea nahi izan dut eta estereotipoak kentzea eta pentsatzea guztiok pertsonak garela eta bakarrik diferentziatzen digu kolorea edo kultura. Gustora egon nahiz blog hau egiten eta pentsatzen dut oraindik gauza asko egin behar direla Ijitoak gura gizartean hobeto integratzeko.
Esan beharra dago, niri internet eta ordenagailuak asko ez zait gustatzen baina blog honekin gauza asko ikasi ditut eta orain arinago naiz interneten nabegatzen.
Irakasgai honetan ikusi dut beste egoera batzuk daudela hezkuntza irakasteko.
2008-01-17
KALE DOR KAYIKO
Kale Dor Kayiko ijitoen entitate bat da eta 1989an sortu zen. Entitate honetan ijitoei formakuntza bat ematea eta kontzientziatzea nahi dute.Entitate hau Bilbon dago eta honek daukan proiektu guztiak ijitoen umeei eskolarizatzeko dira. Sektor honetan eskolaren absentismo asko dago eta hori aldatu nahi dute. Haiek deitzen dute "biharko ijitoak" (los gitanos del mañana) eta hori lortzeko profesionalak izateko formatzen diete, interbentzio hezkuntz sozialean eta inbestigazio eta garapena areagotzen dute. Entitate hau garrantzitsua iruditu zait eta profesionaltasuna dagoela ikusten da. Guk Bizkaian ijito asko ditugu bereziki Bilbon eta bere inguruan( Sestaon, Basaurin, San Antonio auzoa Etxebarrin...).
Esan behar dut, entitate hau Bilbon bakarrik ez dagoela Gipuzkoa aldean eta Araba aldean ere badaude. Euskadiko ijito guztien bilketa egiteko asmoz.
2008-01-16
HEZKUNTZA ETA IJITOAK
Argazki honetan ikus dezakegu ijitoen umeak kalean, hau oso normala da egunero ikustea gure artean.Ijitoen sekretiaradoaren Fundazioaren bidez, dakigu %70a ijito ez dute oinarrizko hezkuntza.Ijito gehienak ez dira gaineko hezkuntz batera ailegatzen.
Fundazio honen estadistikak esaten dute, 750.000 ijito kalkulatzen dute Espainian bizi direla eta bakarrik %1 Unibertsitatetara ailegatzen direla. Esan beharra dago,emakume gehiago daude intsertatuak eskoletan % 80 dira.
Ikerketa hau Andaluzian egin zen orain dela bost urte, Andaluzia izaten da gaur egun ere Espainiako ijito gehienbat dituen probintzia.
Datu moduan aipatuko dut ijitoen neskeei gustokoa duten karrera gizarte lana dela.
Emakumeak pausu haundiak ematen hasi dira eta lanerako prestatzen dira baina haien gizonak ez diote askatasun haundirik ematen. Aldiz, gizonak ez dute esteorotipo on bat edukitzen eta lana bilatzea oso gogorra egiten zaie, esan beharra dago, gizonak ez dute lanerako kualifikatzen emakumeak egiten duten moduan.
Gaur egun, gauzak aldatzen joaten dira eta ijito gehiago ikusten dugu eskoletan. Haien kulturarentzat hezkuntza familian irakasten da,hala ere,ijitoak aurrerakadak haundiak eman dituzte.
JAIAK, ETXEBIZITZA, JANARIA, SINESKERAK ETA ESTETIKA
Ijitoen jai importanteenak hauek dira: Gabonak (abenduaren 24, 25 eta 31) zaharra den pertsonaren etxean familia guztia biltzen da eta haien festa egiten dute.Eta, San Juan gaua (ekainaren 23an) ijitoak nomadismoa eta errekaren akampadak gogoratzen dute eta tradizionala da urarekin jolastea eta dantzatzea eta abestea gau osoan.
Ijitoei alturetan bizitzea ez zaie gustatzen haiek nahiago dute leku baxuetan bizitzea eta espazioa handiekin. Orokorrean, haien etxeak ez dute oso ondo mantentzen eta zikinak eta gauzak apurtutak dauzkate.
Aurrera joateko, haien janari tradizionala hauxe da: "POTAJE DE HINOJOS" ( indabak erre egiten dute txorizo eta hinojoekin eta gero sofritoa egiten da ajoekin tomateekin eta holakorik eta indabera botatzen da eta bi ordu suan egoten da.Eta azkenik indabak eginda daudenean arroza botatzen dute).
Etnia honen sinekerak oso lotuta joaten dira mundu espiritual batera, Jainko bat dago eta hori guztien beharrak betetzen ditu. Gaur egun, ia ijito guztiak Eliza Ebangelikan egiten dute haien otoitzak. Hildako pertsoneei errespetuz haundiaz tratatzen dituzte.
Amaitzeko, ijitoek estetika ezberdinak dituzte; pobreak direnak osos txarto eta zikinak joaten dira jantzitak eta dirua dituen ijitoek kolore biziekin eta kalitaztezko arroparekin joaten dira jantzitak. Urre asko eramaten dute ( eraztunak, izugarrizko koilareak, etab.).
Ijitoei alturetan bizitzea ez zaie gustatzen haiek nahiago dute leku baxuetan bizitzea eta espazioa handiekin. Orokorrean, haien etxeak ez dute oso ondo mantentzen eta zikinak eta gauzak apurtutak dauzkate.
Aurrera joateko, haien janari tradizionala hauxe da: "POTAJE DE HINOJOS" ( indabak erre egiten dute txorizo eta hinojoekin eta gero sofritoa egiten da ajoekin tomateekin eta holakorik eta indabera botatzen da eta bi ordu suan egoten da.Eta azkenik indabak eginda daudenean arroza botatzen dute).
Etnia honen sinekerak oso lotuta joaten dira mundu espiritual batera, Jainko bat dago eta hori guztien beharrak betetzen ditu. Gaur egun, ia ijito guztiak Eliza Ebangelikan egiten dute haien otoitzak. Hildako pertsoneei errespetuz haundiaz tratatzen dituzte.
Amaitzeko, ijitoek estetika ezberdinak dituzte; pobreak direnak osos txarto eta zikinak joaten dira jantzitak eta dirua dituen ijitoek kolore biziekin eta kalitaztezko arroparekin joaten dira jantzitak. Urre asko eramaten dute ( eraztunak, izugarrizko koilareak, etab.).
RITUALAK
Ijitoak hiru ritual importanteak dituzte : eskua eskaintzea, ezkontza eta jaiotzak eta heriotzak.
Ijto bat bere "moza"ri eskua eskaintzen dio eta hori hitzartu deitzen diote. Gero, kolektibo guztiari esaten dute eta horri eskaera deitzen dute.
Ezkontza ailegatzen duenean data konkretu bat jartzen dute bi familiak. Ezkontzaren gastuak bi familiak ordaintzen dute eta benetako jaia familiarra da. 500 pertsona edo gehiago gonbidatzen dira eta ezkontzaren zati garrantsitzuena izaten da emakumeari birjitasun proba egiten dionean. Emakume zahar bat zapi bat sartzen dio baginatik eta holan komprobatzen dute birjina bada ala ez. Gero gizonak kamisak apurtzen dute eta kantu eta dantza flamenkoak daude.
Ritualekin amaitzeko, ume bat jaiotzen denean izugarrizko poza ekartzen du familiari bereziki gurasoei. Mutil izaten bada poza bikoiztuta egongo da. Bere jaiotzatik bataiora arte familiar bat atzazalak mozten dio umeari baina ez familiar korriente bat baizik eta grazia duena (ondo abesten duena, txiste onak kontatzen duena...) holan pentsatzen dute umeak grazia heredatuko duela.
Kontrakoa, hau da, familiar bat hiltzen denean izugarrizko lutoa eramaten dute eta pena handia sentitzen dute. Hil herrietara joaten dira askotan eta han kantuak eta abarreko gauzak eskeintzen diote hildari.
Bideo honetan ikusten dugu ijitoen ezkontzen estetika.
Ijto bat bere "moza"ri eskua eskaintzen dio eta hori hitzartu deitzen diote. Gero, kolektibo guztiari esaten dute eta horri eskaera deitzen dute.
Ezkontza ailegatzen duenean data konkretu bat jartzen dute bi familiak. Ezkontzaren gastuak bi familiak ordaintzen dute eta benetako jaia familiarra da. 500 pertsona edo gehiago gonbidatzen dira eta ezkontzaren zati garrantsitzuena izaten da emakumeari birjitasun proba egiten dionean. Emakume zahar bat zapi bat sartzen dio baginatik eta holan komprobatzen dute birjina bada ala ez. Gero gizonak kamisak apurtzen dute eta kantu eta dantza flamenkoak daude.
Ritualekin amaitzeko, ume bat jaiotzen denean izugarrizko poza ekartzen du familiari bereziki gurasoei. Mutil izaten bada poza bikoiztuta egongo da. Bere jaiotzatik bataiora arte familiar bat atzazalak mozten dio umeari baina ez familiar korriente bat baizik eta grazia duena (ondo abesten duena, txiste onak kontatzen duena...) holan pentsatzen dute umeak grazia heredatuko duela.
Kontrakoa, hau da, familiar bat hiltzen denean izugarrizko lutoa eramaten dute eta pena handia sentitzen dute. Hil herrietara joaten dira askotan eta han kantuak eta abarreko gauzak eskeintzen diote hildari.
Bideo honetan ikusten dugu ijitoen ezkontzen estetika.
FOLKLORE: FLAMENKO
Hemen ikusten dugu ijito bat flamenkoa dantzatzen "Bailaor" izena daukate.Hemen daukagu flamenkoaren dantzari bat non ikusten dugu bere artea eta sentimendua.
Etnia honentzako musika beste gauzak baino garrantzitsuagoa da. Txikitatik hazten dira musikarekin eta haiek esaten dute "hitz egin baino lehen abesten eta flamenkoa dantzatzen dakigu". Gaur egun, flamenkoa haien artearen errepresentatzioa da eta, esan beharra dago, ijitoek flamenkoa abesteko eta dantzatzeko honetarikoenak dira.
Musika mota hau mozarabekin edukitako erlazioetaz jaio zen eta oso erlazionatuta dago ipar Afrikako kantuekin.
Arte hau lagundu du hainbat idazkariei adibidez: Miguel de Cervantes (La Gitanilla) edo Garcia Lorca ( El Romancero Gitano).
Aurrera joateko, ijitoak pinturan errepresentazioak dituzte adibidez; Antonio Maya edo Mariano Montoya. Musikan askotariko ijitoak daude adibidez; Azúcar Moreno, Camaron, José Merce, Navajita Platea, etab. Dantzan flamenkoan aurkitu dezakegu adibidez Joaquín Cortes.
Flamenko barruan hainbat tipo desberdin daude; fandango, buleria, soleadak, etab.
Espainian flamenkoa egiten dute baian beste herrietan adibidez Italiako ijitoak rock abesten dute.
BALOREEN SISTEMA
Ijitoentzat familia balore handiko gauza da, irudian emakumeak umeekin ikus dezakegu.Ijitoentzat haien baloreak sakratuak dira eta betetzeko behartutak daude. Honakoak dira baloreak:
- Familia eta herriari lealtasuna.
- Soliraditatea, ijitoen artean laguntza ekonomikoa ematea edo gaixotasunean edo heriotzetan egotea.
- Askatasuna, bakarkako askatasuna ez dago zeren kolektiboa da, orduan, zeozer erabakitzeko familiarekin edo kolektiboarekin erabakiko dute.
- Orokorrean, ijitoek ez dute etorkizunari begiratzen, eguna bizi dute eta berdin da non edo noiz, garrantzisua da familiarekin egotea.
Etnia honen sentimendua bakarkakoa eta kolektiboa da; bakarkakoa izaten da ijito etnia minoritarioaren partaideak direla eta hori harrotasunez bete behar diote, eta kolektiboan ijito guztiak sinesmen berberak dituzte eta kolektibo moduan sentitzen dira.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
